چکیده
استفاده از کودهای زیستی و بیولوژیک چندسالی است که در کشور ما رونق پیدا کرده است و کشاورزان با کسب آگاهی از فواید این کود آن را جایگزین کودهای مضر می نمایند.
این کودها از نوآوری های صنعت کشاورزی محسوب می شود .
استفاده از این کود، هیچ گونه عوارض جانبی برای انسان،دام و محصول ایجاد نمی کند و گزینه مناسبی برای جایگزینی با سایر کودهاست.
کود بیولوژیک
نخستین کود بیولوژیک در اواخر قرن نوزدهم و با نام تجاری نیتراژین تولید و به بازار عرضه شد و پس از آن به ترتیب کودهای بیولوژیک دیگری نیز ساخته شدند.
ارگانیسم‌هایی که در تولید کودهای بیولوژیک از آنها استفاده میشود معمولاً از خاک گرفته شده و پس از تکثیر و پرورش در شرایط آزمایشگاه و در محیط‌های کشت مخصوص به صورت پودرهای بسته‌بندی شده و آماده مصرف می‌شوند.
کود بیولوژیک از توباکتر یکی از بهترین و مؤثرترین کودهای بیولوژیک تأمین‌کننده نیازهای طبیعی گیاهان زراعی، سبزی و صیفی و درختان میوه است. این کود با تثبیت ازت هوا و در انتقال آن به سیستم رشد گیاه، موجب ایجاد تعادل در جذب مواد اصلی مورد نیاز گیاه میشود و با ترشح هورمون رشد اکسین، رشد و توسعه ریشه و قسمت‌های هوایی گیاه را افزایش داده و در نتیجه موجب افزایش میزان محصول در واحد سطح میشود.
علاوه بر این، باکتری‌های موجود در کودهای بیولوژیک ازتوباکتر با ترشح انواع آنتی‌بیوتیک‌ها، سیانید هیدروژن و … از تهاجم بسیاری از عوامل بیماریزای خاکزی به ریشه گیاه جلوگیری می‌کنند. کار اصلی تثبیت‌کننده‌های ازت، تثبیت ازت هوا و تبدیل آن به ازت معدنی قابل استفاده برای گیاه است.
کود زیستی چیست؟
کودهای زیستی به مواد حاصلخیزکننده‌ای گفته میشود که شامل تعدادکافی از یک یا چند گونه از ارگانیسم‌های مفید خاکزی هستند که در بستری از مواد نگهدارنده قرار دارند.
به عبارت دیگر این نوع کودها که حاوی گونه‌های میکروبی مؤثر برای تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه هستند، بازده تولید در واحد سطح را افزایش می‌دهند.
میکروارگانیسم‌های موجود در کودهای زیستی عناصر غذایی را به مواد غذایی قابل استفاده برای گیاه تبدیل می‌کنند. تبدیل این عناصر به مواد غذایی مورد نیاز گیاه فرآیند بیولوژیکی است که توسط این میکروارگانیسم‌ها انجام میشود.
اگرچه تنش‌های محیطی بلندمدت همچون خشکی، افزایش دما، یخبندان و غرقاب بودن زمین برای مدت زمان طولانی و همچنین استفاده بی‌رویه از سموم شیمیایی و عدم حضور گیاه میزبان مناسب به مدت طولانی سبب کاهش جمعیت میکروارگانیسم‌های مفید در خاک آن منطقه میشود
اما می‌توان شرایط را به‌گونه‌ای تحت کنترل قرار داد که جمعیت این گروه از میکروارگانیسم‌ها در خاک افزایش یافته و بتوان از آنها برای تولید کودهای زیستی استفاده کرد.
با توجه به نوع میکروارگانیسم‌هایی که از آنها برای تولید کودهای بیولوژیک استفاده میشود کودهای زیستی را در گروه‌های کودهای بیولوژیک باکتریایی، قارچی، جلبکی واکتینومیست‌ها طبقه‌بندی می‌کنند؛ این در حالی است که چگونگی عملکرد هر یک از میکروارگانیسم‌ها نیز متفاوت است.
تثبیت‌کننده‌های ازت مولکولی یکی از رایج‌ترین انواع کودهای زیستی هستند.
مکانیسم عمل میکروارگانیسم‌های موجود در این نوع کود سبب افزایش ازت موجود در خاک میشود. قارچ‌های مایکوریزا یکی از دیگر انواع کودهای زیستی هستند.
این قارچ‌ها با ریشه برخی از انواع گیاهان همزیستی کرده و تغییرات مفیدی را ایجاد می‌کنند که سبب افزایش جذب مواد غذایی از ریشه گیاه خواهد شد. میکروارگانیسم‌های حل‌کننده فسفات نیز فسفات نامحلول خاک را به فسفر محلول و قابل جذب توسط گیاه تبدیل می‌کنند.
باکتری‌های ریزوسفر نیز یکی از انواع کودهای زیستی هستند که محرک رشد گیاه هستند.
علاوه بر این، برخی از میکروارگانیسم‌ها نیز مواد آلی زاید خاک را به کمپوست تبدیل می‌کنند که به عنوان یک منبع غذایی مفید مورد استفاده گیاه قرار می‌گیرد.
برخی از کرم‌های خاکی که در تولید هوموس از آنها استفاده میشود نیز نوعی کود زیستی محسوب می‌شوند که نوعی کود کمپوست به نام ورمی‌کمپوست تولید می‌کنند. باکتری‌های تثبیت‌کننده ازت از رایج‌ترین کودهای میکروبی عرضه‌شده در سطح وسیع تجاری هستند و معمولاً در تحقیقات علمی برای بررسی تأثیر کودهای زیستی از ریزوبیوم‌ها در همزیستی با لگومینوزها استفاده میشود.
فهرست منابع:
۱-آمارنامه کشاورزی کشور، ۱۳۸۵، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.
۲- پایگاه اطلاع رسانی دولت، اردیبهشت ۱۳۸۸، کودهای زیستی، www.dolat.ir.
۳- حیدری.ح، ۱۳۸۴، وضعیت کشور از نظر کشاورزی ارگانیک، فایل نرم افزاری تهیه شده برای معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی.
۴- خبرگزاری دانشجویان ایران، ۱۳۸۷، سیاستهای تولید محصول سالم کشاورزی زیستی محصولات ارگانیک در جهان، سرویس مسایل راهبردی ایران.
۵- خبرگزاری دانشجویان ایران، بهمن ماه ۱۳۸۷، سیاستهای تولید محصول سالم کشاورزی زیستی، راهکارهای تولید محصول سالم، ششم ، ، سرویس مسایل راهبردی ایران.
توسط
تحقیق کن
