کره ی زمین به صورت لایه لایه خلق شده است و هسته ی آن را آهن و نیکل تشکیل می دهد. پیوند های شیمیایی و فیزیکی بسیاری در سطح زمین به وقوع می پیوندد و در نتیجه ی آن سنگ به وجود می آید. زمین شناسان در کل به تمام موادی که از پوسته ی زمین استخراج می شوند، سنگ می گویند.
امروزه با پیشرفت زندگی شهر نشینی و ساخت محل سکونتی ایمن و مناسب از انواع سنگ استفاده می شود. در این مقاله به بررسی انواع سنگ های موجود بر روی کره ی زمین می پردازیم.
بررسی انواع سنگ بر روی کره ی زمین
با توجه به نوع فعالیت های شیمیایی و فیزیکی که بر روی سطح زمین صورت می پذیرد، انواع سنگ ها به وجود می آیند که در اینجا به چهار بخش اصلی تقسیم می شوند:
۱) سنگ های رسوبی
۲)سنگ های دگرگونی
۳)سنگ های آذرین
۴)سنگ های دست ساز بشر
سنگ های رسوبی
سنگ آهک (Limestone)
- عنصر اصلی این سنگ ها کلسیت بوده و ساختار کریستالی ندارند. پولیش و جلادهی این نوع سنگ سبب زیبایی هرچه بیشتر آن می شود. به علاوه در رنگ های متفاوتی همچون مشکی، خاکستری، سفید، زرد و قهوه ای موجود می باشند و نسبت به سنگ مرمر بیشتر دچار لکه می شوند.
ماسه سنگ (Sandstone)
این سنگ از دانه های کوارتز ( شن و ماسه ) به وجود می آید به همین دلیل بسیار با دوام می باشند. همچنین در رنگ های قهوه ای روشن و قرمز در دسترس می باشند.
سنگ تراورتن (Teravertine)
این سنگ ها در دو رنگ قرمز و کرم موجود بوده و از طریق تجمع کلسیت از چشمه های آب گرم شکل می گیرند. بر روی سطح این نوع سنگ حفره های بسیاری دیده می شود که بر اثر جریان آب ایجاد شده اند. این حفره ها را اغلب با استفاده از سیمان و رزین پر می نمایند. در صورت پر نکردن این حفره ها هزینه های نگهداری و ترمیم این نوع سنگ افزایش می یابد.
سنگ های دگرگونی
این سنگ ها بر اثر فشار بالا، گرما و واکنش های معدنی به وجود می آیند. سنگ های مرمر از این گروه سنگ ها بوده که بر اثر تبلور مجدد سنگ های آهکی شکل می گیرد. ترکیبات اصلی این نوع سنگ ها دولومیت و کلسیم می باشد و اغلب سنگ های مرمر رگه رگه بوده و میزان سختی آنها بین ۲٫۵ تا ۵ (moh) می باشد. (moh) مقیاس سختی سنگ ها و کانی هامی باشد. سنگ های مرمر نیز خود به سه دسته ی زیر تقسیم می شوند:
دولومیت
اگر بیش از ۴۰درصد آنها منیزیم باشد به آنها سنگ مرمر دولومیت گفته می شود.
منیزیم
سنگ مرمری که بیش از ۵ تا ۴۰ درصد دارای منیزیم باشد را سنگ مرمر منیزیم گویند.
کلسیت
سنگ مرمری که کمتر از ۵ درصد آن منیزیم کربنات باشد را سنگ مرمر کلسیت گویند.
سنگ های آذرین
این سنگ عمدتاً از مواد آتش فشانی و ماگما ها تشکیل می شود و در رنگ های متفاوتی وجود دارد. مواد مذاب آتش فشانی در صورت فوران آتش فشان ها بر سطح زمین جاری می شوند، سرد شدن این گدازه ها سنگ های آذرین را به وجود می آورد. سنگ گرانیت از این دست سنگ ها می باشد که بسته به درصد کوارتز، میکا و فلدسپات که گسترده ترین نوع سیلیکات ها در پوسته زمین هستند، تقسیم بندی می شود.
ساختمان شیمیایی سنگ‌ها
سنگ‌ها خود از قسمت‌های ساده تری به نام کانی ساخته شده‌اند. کانی‌ها مواد جامد، طبیعی، معمولاً متبلور، غیرآلی، همگن و با ترکیبات شیمیایی مشخص اند. تاکنون بیش از ۳۰۰۰ کانی در طبیعت شناخته شده که تنها حدود ۲۴ کانی در سنگ‌های پوسته زمین فراوان هستند و آنها را کانیهای سنگ ساز می‌نامند.
طبقه‌بندی شیمیایی سنگ‌ها
چون کانیهای تشکیل دهنده سنگ‌ها متنوع هستند، بسته به میزان وجود بعضی دیگر از ترکیبات شیمیایی که در آنها است سنگ‌ها را به چهار دسته تقسیم می‌کنند:
- کربنات‌ها
- سولفات‌ها
- اکسیدها
- سیلیکات‌ها
طبقه بندی سنگ‌های طبیعی براساس
- گروه بازالت: آندزیت، بازالت، پرفیریت‌های قلیایی، دولومیت‌ها، اپیدیوریت، لامپروفیر، کوارتز-دولویت و اسپلیت
- گروه فلینت: چرت، فلینت
- گروه گابرو: دیوریت قلیایی، گنایس قلیایی، گابرو، هورن بلند، نوریت، پریدوتیت، پیکریت و سرپانتینت
- گروه گرانیت: گنایس، گرانیت، گرانودیوریت، پگناتیت، کوارتز-دیوریت و سینیت
- گروه سنگ‌های ماسه‌ای و آذرین: آرکوز، گریویک، ماسه سنگ و توف
- گروه هورن فل: همه سنگ‌های ناشی از دگرگونی غیر از مرمر
- گروه سنگ آهک: دولومیت، سنگ آهک و مرمر
- گروه شیست‌ها: فیلیت، شیست و اسلیت
- گروه پروفیری: آپلیت، داسیت، فلسیت، گرانوفیر، گراتوفیر، میکرو گرانیت، پروفیری، کوارتز-پروفیریت، ریولیت و تراشیت
- گروه کوارتزیت: گانیستر، ماسه سنگ‌های کوارتزیتی و کوارتزیت دوباره بلوری شده
