زندگی نامه مریم میرزا خانی

مریم میرزاخانی در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۶ در تهران متولد شد. پدرش، احمد میرزاخانی، مهندس الکترونیک و رئیس هیئت‌مدیره‌ی سازمان آموزشی نیکوکاری رعد بود. میرزاخانی، پس از اتمام دوره‌ی دبستان خود، وارد مدرسه‌ی فرزانگان تهران (استعدادهای درخشان – سمپاد) شد و دوره‌‌ی دبیرستان خود را نیز در همین مدرسه به پایان برد.

مریم میرزاخانی در دوران کودکی بیش از آنکه به ریاضیات بیاندیشد، رؤیای نویسنده‌شدن را در سر می‌پروراند. هیجان‌انگیزترین سرگرمی‌ او خواندن رمان‌های مختلف بود. مریم میرزاخوانی سه خواهر و برادر هم داشت و والدین‌شان بیشتر از آنکه آن‌ها را به خاطر درس تحت‌فشار بگذارند، آرزو داشتند تا وارد عرصه‌هایی باارزش و رضایت‌بخش شوند. برادر بزرگ مریم میرزاخانی، کسی بود که عشق به دروس ریاضی و علوم را در او بیدار کرد.

با اتمام دوره‌ی دبستان، جنگ ایران هم به پایان رسیده و بدین ترتیب فضای آموزشی آرام‌تری نیز بر کشور حاکم شده بود. مریم میرزاخانی در نخستین هفته‌ از دوره‌ی دبیرستان با رؤیا بهشتی آشنا شد و دوستی آن‌ها تا سال‌ها بعد ادامه پیدا کرد. میرزاخانی، همواره رؤیا بهشتی را دوستی خوب می‌دانست؛ دوستی که به او کمک می‌کرد تا انگیزه‌هایش را حفظ کند.

تحصیلات در ایران

او با اتمام تحصیلات ابتدایی با شرکت در اولین دوره جذب استعدادهای درخشان وارد دبیرستان فرزانگان تهران (زیر نظر سمپاد) شد.

مریم میرزاخانی در سال‌های ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ (سال سوم و چهارم دبیرستان) از دبیرستان فرزانگان تهران موفق به کسب مدال طلای المپیاد ریاضی کشوری شد و بعد از آن در سال ۱۹۹۴ در المپیاد جهانی ریاضی هنگ کنگ با ۴۱ امتیاز از ۴۲ امتیاز مدال طلای جهانی گرفت. سال بعد یعنی ۱۹۹۵ در المپیاد جهانی ریاضی کانادا با ۴۲ امتیاز از ۴۲، رتبهٔ اول طلای جهانی را به دست آورد. این میزان کسب رتبه در المپیاد علمی ریاضی بی‌نظیر است.

میرزاخانی اولین دختری بود که به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافت و همچنین اولین دختری بود که در المپیاد ریاضی ایران طلا گرفت. وی اولین کسی بود که دو سال مدال طلا گرفت و اولین فردی بود که در آزمون المپیاد ریاضی نمره کامل گرفت. میرزاخانی دورهٔ لیسانس و فوق لیسانس ریاضی در دانشگاه صنعتی شریف طی کرد و سپس با دریافت بورسیه از طرف دانشگاه هاروارد به آنجا رفت و دورهٔ دکتری خود را در دانشگاه هاروارد پشت سرگذاشت.

تحصیلات در آمریکا

وی در سال ۲۰۰۴ با اخذ مدرک دکترا از  دانشگاه هاروارد فارغ التحصیل شد و به سرپرستی کورتیس مک‌مولن، از برندگان جایزه فیلدز، در دانشگاه‌های پرینستون و استنفورد به تدریس مشغول شد. یک سال بعد در سال ۲۰۰۵ نشریه پاپیولار ساینس آمریکا او را به عنوان یکی از ۱۰ ذهنِ جوان جهان برگزید و تجلیل کرد. میرزاخانی مدتی در پرینستون درس می‌داد ولی بعد به استنفورد رفت و کار تدریس و پژوهش را در آن‌جا پی گرفت. او در شهریور ۱۳۸۷  و در ۳۱ سالگی به درجه استادی و این دانشگاه رسید.

جوایز

میرزاخانی در سال ۲۰۱۴ به دلیل کار بر «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آنها» برندهٔ مدال فیلدز شد که بالاترین جایزه در ریاضیات است. وی تنها زن و تنها ایرانی برندهٔ مدال فیلدز است. زمینهٔ تحقیقاتی او مشتمل بر نظریه تایشمولر، هندسه هذلولوی، نظریه ارگودیک و هندسه هم‌تافته بود. در واقع فیلدز، نوبل ریاضیات است.از مریم میرزاخانی به‌عنوان یکی از ده ذهنِ جوان برگزیدهٔ سال ۲۰۰۵ از سوی نشریهٔ پاپیولار ساینس در آمریکا و ذهن برتر در رشتهٔ ریاضیات تجلیل شد.

میرزاخانی در سال ۲۰۰۹ به خاطر دستاوردهایش در ریاضیات برنده جایزه بلومنتال شد. در اعلامیه‌ای که انجمن ریاضی آمریکا به مناسبت برنده شدن این جایزه برای میرزاخانی منتشر کرد، دلیل گرفتن این جایزه مهم ریاضی، “خلاقیت استثنایی، و تز (دکترای) مبتکرانه که در آن، ابزارهای گوناگونی از هندسه هذلولوی گرفته تا روشهای کلاسیک فرمهای اتومورفیک و تقلیل سیمپلکتیک برای بدست آوردن نتایجی در سه مسئله مهم ترکیب شده‌اند ” عنوان شد.

او برنده جوایزی چون جایزه ستر از انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳ و جایزهٔ کلی هم بود. او در مه سال ۲۰۱۶ به عضویت در آکادمی ملی علوم برگزیده شد او نخستین زن ایرانی-آمریکایی است که به عضویت در این آکادمی برگزیده شد.

حل معمایی پیچیده در ریاضیات توسط مریم میرزاخانی

ریاضیدانان مدت های طولانی است که به دنبال یافتن راه عملی برای محاسبه حجم رمزهای جایگزین فرم های هندسی هذلولی بوده اند و در این میان مریم میرزاخانی جوان در دانشگاه پرینستون نشان داد که با استفاده از ریاضیات شاید بتوان بهترین راه را به سوی دست یافتن به راه حلی روشن در اختیار داشت:محاسبه عمق حلقه های ترسیم شده بر روی سطوح هذلولی.

تحقیقات مریم میرزاخانی در ریاضی به شاخه های مختلفی از جمله هندسه هذلولوی، هندسه جبری، توپولوژی، سیستم های دینامیکی و نظریه احتمال مرتبط بوده و آن ها را به هم مرتبط و زمینه ساز روش های جدیدی در این شاخه ها شده ، از جمله اینکه دیدگاه و اثبات بدیعی از برخی مسائل مطرح ریاضی، هم چون حدس ویتن در مورد فضای زمینه سطوح ریمانی یا شار ترستن در سیستم های دینامیکی به دست می دهند. مریم میرزاخانی و همکارانش اثبات با حدسی در حوزه فضاهای زمینه مختلط مسئله حل نشده ریاضیدانان را حل کردند.