آتش زدن زمین های کشاورزی پس از برداشت محصول ، چه تأثیری بر فرسایش خاک دارد

به گفته کارشناسان سوزاندن مزارع موجب مرگ تدریجی خاک و آلودگی هوا می‌شود

مزارع را پس از برداشت به آتش نکشید

سوزاندن آثار به جا مانده مزارع پس از برداشت محصول، سنت نادرستی است که هنوز در بین برخی کشاورزان مرسوم است؛ سنتی که این روزها و با پایان فصل برداشت، بسیاری از مزارع کشور را به آتش می‌سپارد و علاوه بر آسیب رساندن به خاک و آلوده کردن هوا، احتمال گسترش آتش به دیگر نقاط از جمله مراتع و جنگل‌ها را افزایش می‌دهد.

سریع و ارزان بودن، آماده‌سازی راحت برای کشت بعدی‌، از بین بردن علف‌های هرز مزارع‌ و آفات گیاهی و از بین بردن باقیمانده که موجب نامنظم سبز شدن در کشت‌های ردیفی می‌شود، از جمله اهداف کشاورزان برای انجام این کار عنوان می‌شود.

مرگ تدریجی خاک‌؛ رهاورد آتش زدن مزارع

با توجه به این‌که مزرعه اکوسیستمی طبیعی است و موجودات زنده ذره‌بینی مانند قارچ‌ها و کرم‌ها که موجب تولید مواد مغذی برای خاک کشاورزی می‌شوند در آن وجود دارد، آتش زدن بقایای محصولات، موجب نابودی این میکروارگانیسم‌ها و در نتیجه کاهش مواد مغذی خاک می‌شود.

 افزایش میزان گرمایش و میزان دی‌اکسیدکربن سطح کره‌‌ زمین یکی از مشکلات اساسی بشر است و این آتش‌سوزی‌ها می‌تواند از عوامل اصلی این گرمایش و تغییر وضع آب و هوایی منطقه باشد.

 با روشن شدن آتش در هوای گرم و خشک این زمان از سال، همه چیز از گیاهان و علف‌های هرز گرفته تا گونه‌های نادر گیاهی و درختان حاشیه مزارع خواهد سوخت و گونه‌های حیوانی موجود در مزارع و جویبارهای خشک کنار مزارع نمی‌توانند از این شعله‌ها در امان بمانند.

 دود ناشی از سوزاندن مزارع حاشیه‌ جاده‌ها موجب مشکلاتی همچون کاهش شدید دید رانندگان شده و موجب تصادفات مرگباری می‌شود، همچنین بالا رفتن بیماری‌های تنفسی در اطراف کشتزارهایی که در آتش می‌سوزند، از دیگر پیامدهای این روش است.

 سخت‌تر شدن خاک بر اثر گرما و ایجاد «سله» که مانع جوانه زدن بذرها و استقرار بوته‌ها و گسترش ریشه می‌شود، از دیگر معایب این کار است که در نتیجه آن، خاک در معرض فرسایش آب و هوا قرار می‌گیرد و با از بین رفتن لایه‌های خاک زنده‌، زمین قدرت حاصلخیزی و تولید محصول را از دست می‌دهد.

 با کاهش مواد آلی‌، گیاهان زراعی تحمل خود را در برابر آفات‌، بیماری‌ها‌، خشکی‌، گرما و سرما از دست می‌دهند.

کاه و کلش را از ما بخرند

سوزاندن ضایعات برنج هر سال پس از پایان برداشت برنج توسط برخی کشاورزان، فضای گیلان و مازندران را فرا می‌گیرد و دود حاصل از آن مشکلات تنفسی برای مردم ایجاد می‌کند. این روزها نیز که برنج در حال برداشت است، این رویه همچنان ادامه دارد و به دور از چشم مسئولان شبانه انجام می‌شود.

یک کشاورز برنجکار فومنی که بتازگی برنج خود را برداشت کرده است، درباره ضایعات برنج خود به فارس می‌گوید: معمولاً کاه و کلش برنج را می‌سوزانیم، اما در سال‌های اخیر مسئولان، ما را از این کار منع کرده‌اند.

دلمان نمی‌خواهد ضایعات برنج را بسوزانیم و موجب ناراحتی مردم شویم، می‌افزاید: اما نمی‌دانیم کاه و کلش برنج را به چه کسی تحویل دهیم و اگر مکانی به ما معرفی شود که آن را تحویل دهیم، دیگر مجبور به سوزاندن آنها نمی‌شویم یا حتی اگر ضایعات را از ما خریداری کنند، می‌توانیم منبع درآمد خوبی داشته باشیم.

به همین منظور توصیه‌های لازم به تمام مراکز خدمات کشاورزی برای همکاری با دهیاران به منظور تدوین برنامه محلی برای کاهش کاه و کلش و جلوگیری از سوزاندن آنها ابلاغ شده است.

خشکی جنگل‌های استان، این عرصه‌های زیبا و ثروت ملی را به کانون خطر تبدیل کرده است، بنابراین کشاورزان باید از سوزاندن ضایعات برنج بویژه در حاشیه جنگل خودداری کنند.

سوزاندن ضایعات برنج مشکل اصلی زیست‌محیطی در فصل برداشت این محصول است و با بیان این‌که با افرادی که به سوزاندن کاه و کلش برنج اقدام کنند، برخورد قضایی صورت می‌گیرد با ترویج ورمی ‌کمپوست می‌توان از ضایعات برنج برای صنایع تبدیلی استفاده و خوراک مواد اولیه آنها را تهیه کرد.

 در سال ۹۰ طبق دستگاه سنجش، در یک شب میزان آلودگی ناشی از سوزاندن کاه و کلش به مرحله بحرانی رسیده بود.

بر اثر سوختن یک تن از ضایعات به طور متوسط ۱۲ تا ۲۰ کیلوگرم ذرات معلق و سه کیلوگرم اکسیدهای ازت و گوگرد وارد هوا می‌شود. در نتیجه شهرها معمولاً از نواحی اطراف گرم‌تر می‌شود.

۱۰ هکتار مزرعه گندم طعمه حریق اجباری

این روش در استان البرز نیز رواج دارد و به گفته مسئولان اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کرج، طی ماه اخیر چند مورد سوزاندن مزارع توسط کشاورزان مشاهده شده که البته با ورود بموقع موجب پیشگیری از بروز خسارات بیشتر به طبیعت شده است.

متاسفانه طی روزهای گذشته، یکی از کشاورزان مزرعه گندم حوالی مهرشهر، پس از برداشت محصول اقدام به آتش زدن بقایای گیاهی کرده و ده هکتار از مزرعه ۷۰ هکتاری خود را آتش زده است.

 با وجود این‌که این اقدام جرم است و مجازات دارد، ولی برخی کشاورزان با این توجیه که آتش زدن کاه و کوله موجب تسهیل شخم زدن زمین برای سال بعد می‌شود، پس از برداشت محصول، زمین را آتش می‌زنند در حالی‌که این کار مورد تائید کارشناسان کشاورزی نیست.

در ماه جاری شاهد مواردی از آتش سوزی در مزارع کشاورزی بوده‌ایم که خاکستر و دوده‌های ناشی از آن در بیشتر مواقع با توجه به نزدیکی به مراکز مسکونی، مشکلاتی را برای ساکنان به وجود آورده است.

بر اساس قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا، قانون مدیریت پسماندها و ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی، اقدام به هر عملی که موجب آلودگی هوا شود و سلامت ساکنان را به خطر اندازد، تخلف تلقی شده و اداره حفاظت محیط زیست از آن ممانعت و با متخلفان برخورد خواهد کرد.