سعدی : شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی ، شاعر توانای قرن هفتم هجری است . << بوستان >> به نظم و <<  گلستان >>  به نثر آمیخته این نظم دو اثر مهم و گرانبهای او هستند که از شاهکارهای زبان فارسی به شمار می روند . بوستان ، مدینه فاضله و آرمان شهر سعدی است .

قالب شعر : مثنوی – باب دوم در احسان و نیکی است . وزن شعر : فعولن ،فعولن ، فعولن ،فعل

۱- یکی رو بهی دید بی دست و پای       فروماند در لطف و صنع خدای

معنی : شخصی روباه بی دست و پایی را دید و از لطف و آفرینش خدا در شگفت ماند .

آرایه : تناسب : دست و پا – کنایه : فرو ماندن کنایه از در شگفت ماند .

۲- که چون زندگانی به سر می برد؟          بدین دست و پای از کجا می خورد ؟

معنی : که این روباه چگونه زندگی را سپری می کند ؟ او با این دست پای لنگ چگونه و از کجا خوراک می خورد؟

آرایه : کنایه : به سر بردن کنایه از سپری کردن – تناسب : دست و پا – چون : چگونه

۳- در این بود درویش شوریده رنگ     که شیری برآمد، شغالی به چنگ

معنی : مرد بیچاره پریشان در این اندیشه بود که ناگاه شیری که شغالی را در چنگ داشت، آمد.
آرایه : مراعات نظیر : شیر و شغال – واج آرایی: تکرار صامت های (ر،و،ش) – کنایه : به چنگ آوردن کنایه از شکار کردن – شوریده رنگ : آشفته حال – درویش : فقیر

۴-شغال نگون بخت را شیر خورد         بماند آنچه روباه از آن سیر خورد

معنی : شیر شغال را خورد و از باقی مانده خوراک شیر،روباه خورد و سیر گشت.

آرایه : مراعات نظیر: شغال،روباه،شیر-جناس ناهمسان(ناقص اختلافی) : سیر و شیر-نگون بخت:بدبخت-قافیه : شیر و سیر

۵- دگر روز باز اتفاق افتاد        که روزی رسان قوت روزش بداد

معنی: روز دیگر این اتفاق افتاد که خداوند روزی روباه را به شیوه ای رساند.

آرایه : واج آرایی : تکرار صامت های (رمان) و مصوت (او) – قوت : رزق روزانه،غذا

۶- یقین، مرد را دیده، بیننده کرد         شد و تکیه بر آفریننده کرد.

معنی: یقین به این که خداوند روزی رسان است، چشمان مرد را باز کرد و رفت و به خدا تکیه کرد.(دیگر کار نکرد)

آرایه: مراعات نظیر:دیده و بیننده- کنایه:تکیه کردن کنایه از اعتماد کردن/بیننده کردن کنایه از آگاه و با بصیرت کردن

۷-کز این پس به کنجی نشینم چومور          که روزی نخورند پیلان به زور

 

دانلود کامل